TIẾP CẬN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ SỐT Ở TRẺ EM
Bài giảng dành cho sinh viên Y4-Y6
Ths.Bs. Lê Đình Sáng
I. ĐẠI CƯƠNG
1. Định nghĩa
- Sốt là khi nhiệt độ cơ thể:
- Trực tràng > 38°C
- Nách > 37.5°C
- Miệng > 37.8°C
- Tai > 38°C
2. Phân loại sốt
Phân loại sốt ở trẻ em
3. Sinh lý điều hòa thân nhiệt
II. SINH LÝ BỆNH
1. Cơ chế gây sốt
2. Đáp ứng của cơ thể
| Giai đoạn | Biểu hiện lâm sàng | Cơ chế |
|---|---|---|
| Khởi phát | Ớn lạnh, run | Co mạch ngoại vi |
| Toàn phát | Da nóng, đỏ | Giãn mạch để tỏa nhiệt |
| Lui sốt | Vã mồ hôi | Tăng bài tiết mồ hôi |
III. TIẾP CẬN CHẨN ĐOÁN
1. Khai thác bệnh sử
2. Khám lâm sàng
2.1. Các điểm cần chú ý
2.2. Các dấu hiệu cảnh báo
3. Cận lâm sàng
Xét nghiệm cơ bản
- Công thức máu
- CRP
- Cấy máu (nếu nghi nhiễm trùng nặng)
- Tổng phân tích nước tiểu
- X-quang ngực (nếu có triệu chứng hô hấp)
Xét nghiệm bổ sung (theo định hướng)
- Test nhanh virus
- Cấy dịch
- Chẩn đoán hình ảnh
- Dịch não tủy (nếu nghi viêm màng não)
3. Lưu đồ tiếp cận chẩn đoán sốt ở trẻ em
4. Chẩn đoán phân biệt
IV. ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc điều trị
- Điều trị nguyên nhân
- Điều trị triệu chứng
- Phòng ngừa biến chứng
2. Lưu đồ xử trí
3. Điều trị hạ sốt
Thuốc hạ sốt
| Thuốc | Liều lượng | Khoảng cách | Lưu ý |
|---|---|---|---|
| Paracetamol | 10-15 mg/kg/lần | 4-6h | Tối đa 4 lần/ngày |
| Ibuprofen | 5-10 mg/kg/lần | 6-8h | >6 tháng tuổi |
Biện pháp vật lý
- Chườm ấm
- Nới lỏng quần áo
- Uống đủ nước
- Môi trường thoáng mát
4. Điều trị sốt theo mức độ
V. BIẾN CHỨNG VÀ THEO DÕI
1. Biến chứng
2. Theo dõi
- Nhiệt độ mỗi 4-6h
- Dấu hiệu sinh tồn
- Tình trạng ăn uống
- Dấu hiệu mất nước
- Các biểu hiện bất thường
VI. CASE LÂM SÀNG MINH HỌA
Case 1. Trẻ 18 tháng tuổi, sốt 39°C từ sáng, ho nhẹ, nghẹt mũi. Trẻ vẫn bú tốt, tinh thần vẫn hoạt bát.
Câu hỏi:
- Chẩn đoán nhiều khả năng?
- Cần làm thêm xét nghiệm gì?
- Hướng xử trí?
Case 2. Trẻ 2 tuổi, sốt cao 40°C, li bì, thở nhanh, bỏ bú.
Câu hỏi:
- Đánh giá mức độ nặng?
- Xử trí ban đầu?
- Chỉ định nhập viện?
VII. CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
Câu hỏi MCQ
- Nhiệt độ nào sau đây được coi là sốt khi đo ở nách? A. >37.0°C B. >37.5°C C. >38.0°C D. >38.5°C
Đáp án: B
- Liều paracetamol phù hợp cho trẻ sốt là: A. 5-10 mg/kg/lần B. 10-15 mg/kg/lần C. 15-20 mg/kg/lần D. 20-25 mg/kg/lần
Đáp án: B
Câu hỏi tình huống
Trẻ 3 tuổi, sốt 39.5°C, kèm ho đờm, thở nhanh 45 lần/phút, rút lõm ngực.
- Chẩn đoán có thể là: A. Viêm phổi B. Viêm họng C. Cảm cúm D. Viêm tai giữa
Đáp án: A
- Xử trí ban đầu phù hợp nhất: A. Cho thuốc hạ sốt và theo dõi tại nhà B. Chuyển viện cấp cứu C. Cho kháng sinh uống tại nhà D. Chỉ cần điều trị triệu chứng
Đáp án: B
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Section on Clinical Pharmacology and Therapeutics; Committee on Drugs. Fever and antipyretic use in children. Pediatrics. 2011;127(3):580-587.
- Ward MA. Fever in infants and children: Pathophysiology and management. UpToDate. 2023.
- National Institute for Health and Care Excellence. Fever in under 5s: assessment and initial management. NICE guideline [NG143]. 2019.
- World Health Organization. Pocket book of hospital care for children: guidelines for the management of common childhood illnesses. 2nd ed. 2013.
- Sullivan JE, Farrar HC. Fever and antipyretic use in children. Pediatrics. 2011;127(3):580-587.
BÌNH LUẬN