Phác đồ chẩn đoán và điều trị viêm túi thừa manh tràng

I. ĐẠI CƯƠNG

1. Định nghĩa:
   • Viêm túi thừa manh tràng là tình trạng viêm nhiễm của túi thừa bẩm sinh nằm ở thành sau trong của manh tràng.
2. Dịch tễ học:
   • Tỷ lệ mắc: khoảng 1-2% dân số.
   • Tuổi: thường gặp ở người trẻ (20-40 tuổi).
   • Giới: nam giới có tỷ lệ mắc cao hơn nữ giới.
3. Đặc điểm giải phẫu:
   • Vị trí: mặt sau trong của manh tràng, cách van hồi manh tràng khoảng 2.5 cm.
   • Kích thước: chiều dài trung bình 2-3 cm, đường kính 0.3-0.9 cm.
   • Cấu trúc: bao gồm tất cả các lớp của thành ruột.
4. Sinh lý bệnh:
   • Tắc nghẽn lòng túi thừa dẫn đến viêm nhiễm.
   • Vi khuẩn từ phân xâm nhập vào thành túi thừa.
   • Thiếu máu cục bộ do tắc nghẽn mạch máu nuôi dưỡng.

II. NGUYÊN NHÂN

1. Tắc nghẽn lòng túi thừa:
   • Do phân cứng, dị vật, hoặc sỏi phân.
2. Viêm nhiễm:
   • Do vi khuẩn từ phân xâm nhập vào thành túi thừa.
3. Thiếu máu cục bộ:
   • Do tắc nghẽn mạch máu nuôi dưỡng túi thừa.
4. Yếu tố thuận lợi:
   • Béo phì, ít vận động, chế độ ăn ít chất xơ.

III. CHẨN ĐOÁN

1. Lâm sàng:
   • Đau hố chậu phải, có thể kèm sốt, buồn nôn, nôn.
   • Dấu hiệu McBurney dương tính.
   • Có thể nhầm lẫn với viêm ruột thừa cấp.
2. Xét nghiệm:
   • Công thức máu: Bạch cầu tăng (>10,000/mm³).
   • CRP tăng (>10 mg/L).
3. Chẩn đoán hình ảnh:
   a. Siêu âm:
   • Túi thừa dày thành (>3mm).
   • Tăng âm vùng mỡ quanh túi thừa.
   • Có thể thấy dị vật trong lòng túi thừa.

   b. CT scan:

   • Độ nhạy và độ đặc hiệu cao nhất (trên 95%).
   • Túi thừa dày thành, ngấm thuốc.
   • Viêm mỡ quanh túi thừa.
   • Có thể thấy áp xe, thủng, hoặc tắc ruột.

   c. MRI:

   • Ít được sử dụng do chi phí cao.
   • Có thể thấy rõ cấu trúc mô mềm và biến chứng.

IV. ĐIỀU TRỊ

1. Điều trị nội khoa (cho viêm không biến chứng):
   • Nhịn ăn, truyền dịch.
   • Kháng sinh phổ rộng:
     • Ciprofloxacin 500mg uống 2 lần/ngày + Metronidazole 500mg uống 3 lần/ngày.
     • Hoặc Amoxicillin-clavulanic acid 875/125mg uống 2 lần/ngày.
   • Giảm đau: Paracetamol hoặc NSAIDs.
   • Thời gian điều trị: 7-10 ngày.
2. Điều trị ngoại khoa:
   a. Chỉ định:
   • Viêm túi thừa có biến chứng: áp xe, thủng, tắc ruột.
   • Viêm tái phát nhiều lần.
   • Không đáp ứng với điều trị nội khoa.

   b. Phương pháp:

   • Phẫu thuật nội soi:
     • Cắt túi thừa đơn thuần.
     • Cắt manh tràng một phần hoặc toàn bộ.
   • Phẫu thuật mở:
     • Khi có biến chứng nặng hoặc không thể thực hiện nội soi.
     • Cắt manh tràng hoặc cắt đại tràng phải.

   c. Kỹ thuật:

   • Xác định vị trí túi thừa.
   • Giải phóng dính quanh túi thừa.
   • Cắt bỏ túi thừa tận gốc.
   • Khâu đóng lỗ thủng trên manh tràng.
   • Làm sạch ổ bụng, đặt dẫn lưu nếu cần.

V. THEO DÕI VÀ QUẢN LÝ SAU ĐIỀU TRỊ

1. Theo dõi sau điều trị nội khoa:
   • Đánh giá cải thiện triệu chứng sau 48-72 giờ.
   • Tái khám sau 1 tuần và 4-6 tuần.
2. Theo dõi sau phẫu thuật:
   • Theo dõi biến chứng sớm: chảy máu, nhiễm trùng vết mổ.
   • Tái khám sau 1 tuần, 1 tháng và 3 tháng.
3. Phòng ngừa tái phát:
   • Chế độ ăn giàu chất xơ.
   • Tăng cường vận động.
   • Kiểm soát cân nặng.

VI. TIÊN LƯỢNG

• Hầu hết các trường hợp viêm túi thừa manh tràng đáp ứng tốt với điều trị nội khoa.
• Tỷ lệ tái phát sau điều trị nội khoa: khoảng 20%.
• Biến chứng sau phẫu thuật hiếm gặp, tiên lượng tốt.

Lược đồ chẩn đoán và điều trị viêm túi thừa manh tràng