PHÁC ĐỒ CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ TĂNG BẠCH CẦU ƯA ACID

1. Định nghĩa

• Tăng bạch cầu ưa acid (eosinophilia) được định nghĩa khi số lượng bạch cầu ưa acid trong máu ngoại vi > 500 tế bào/µL.

2. Phân loại

• Nhẹ: 500 – 1500 tế bào/µL
• Trung bình: 1500 – 5000 tế bào/µL
• Nặng: > 5000 tế bào/µL

3. Nguyên nhân

3.1. Nguyên phát

• Bệnh tăng bạch cầu ưa acid vô căn
• Hội chứng tăng bạch cầu ưa acid mạn tính

3.2. Thứ phát

• Dị ứng: Hen suyễn, viêm mũi dị ứng, dị ứng thuốc
• Nhiễm ký sinh trùng: Giun đũa, giun móc, sán dây, sán lá gan
• Bệnh tự miễn: Viêm mạch, bệnh mô liên kết
• Ung thư: Lymphoma Hodgkin, ung thư phổi, ung thư dạ dày
• Bệnh da liễu: Bệnh Pemphigus, hội chứng Wells
• Bệnh phổi: Hội chứng Loeffler, viêm phổi tăng bạch cầu ưa acid mạn tính
• Thuốc: Kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid, phenytoin

4. Chẩn đoán

4.1. Lâm sàng

• Triệu chứng phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh
• Có thể không có triệu chứng trong tăng bạch cầu ưa acid nhẹ
• Triệu chứng khi tăng bạch cầu ưa acid nặng: Sốt, mệt mỏi, đau cơ, phát ban, khó thở

4.2. Cận lâm sàng

• Công thức máu: Số lượng bạch cầu ưa acid > 500 tế bào/µL
• Phết máu ngoại vi: Xác định hình thái bạch cầu ưa acid
• IgE toàn phần: Tăng trong trường hợp dị ứng
• Xét nghiệm phân tìm ký sinh trùng
• Xét nghiệm chức năng gan, thận
• X-quang ngực, CT ngực (nếu nghi ngờ bệnh lý phổi)
• Sinh thiết tủy xương (nếu nghi ngờ bệnh lý ác tính huyết học)

4.3. Chẩn đoán phân biệt

• Tăng bạch cầu ưa acid giả: Do nhiễm ký sinh trùng máu (microfilaria)
• Bệnh bạch cầu ưa acid mạn tính
• Hội chứng tăng bạch cầu ưa acid vô căn

5. Điều trị

5.1. Nguyên tắc

• Điều trị nguyên nhân gây bệnh
• Kiểm soát triệu chứng
• Phòng ngừa biến chứng

5.2. Điều trị cụ thể

5.2.1. Điều trị nguyên nhân

• Dị ứng: Kháng histamine, corticosteroid
• Nhiễm ký sinh trùng: Thuốc diệt ký sinh trùng phù hợp
• Bệnh tự miễn: Immunosuppressive agents
• Ung thư: Hóa trị, xạ trị theo phác đồ
• Ngừng thuốc nghi ngờ gây tăng bạch cầu ưa acid

5.2.2. Điều trị triệu chứng

• Corticosteroid: Prednisolone 0.5-1 mg/kg/ngày, giảm liều dần
• Thuốc kháng histamine: Loratadine, Cetirizine

5.2.3. Điều trị tăng bạch cầu ưa acid nặng (> 5000 tế bào/µL)

• Hydroxyurea: 500-2000 mg/ngày
• Interferon alpha: 1-3 triệu đơn vị, 3 lần/tuần
• Imatinib: 100-400 mg/ngày (trong trường hợp có đột biến PDGFRA hoặc PDGFRB)

5.3. Theo dõi

• Công thức máu định kỳ
• Đánh giá đáp ứng điều trị và tác dụng phụ của thuốc
• Theo dõi biến chứng: Huyết khối, tổn thương cơ quan đích

6. Phòng ngừa

• Kiểm soát tốt bệnh dị ứng
• Tẩy giun định kỳ ở vùng có nguy cơ cao
• Tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng đã biết

7. Tiên lượng

• Phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ tăng bạch cầu ưa acid
• Tăng bạch cầu ưa acid nhẹ và trung bình thường có tiên lượng tốt nếu điều trị nguyên nhân
• Tăng bạch cầu ưa acid nặng cần được theo dõi và điều trị tích cực để tránh biến chứng

THƯ VIỆN MEDIPHARM