1. Đại cương
1.1. Định nghĩa
Tâm thần phân liệt là một rối loạn tâm thần mạn tính, đặc trưng bởi sự rối loạn tư duy, cảm xúc và hành vi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng xã hội và nghề nghiệp của người bệnh.
1.2. Dịch tễ học
- Tỷ lệ mắc: Khoảng 1% dân số toàn cầu
- Tuổi khởi phát: Thường từ 15-25 tuổi ở nam và 25-35 tuổi ở nữ
- Yếu tố nguy cơ: Tiền sử gia đình, stress, sử dụng chất gây nghiện
1.3. Sinh lý bệnh
- Rối loạn dẫn truyền dopamine và glutamate
- Bất thường về cấu trúc và chức năng não
- Tương tác giữa yếu tố di truyền và môi trường
2. Chẩn đoán
2.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán (Theo DSM-5)
Để chẩn đoán tâm thần phân liệt, cần có ít nhất hai trong số các triệu chứng sau, kéo dài ít nhất 1 tháng (hoặc ít hơn nếu được điều trị thành công):
- Hoang tưởng
- Ảo giác
- Nói ngôn ngữ rời rạc
- Hành vi kỳ lạ hoặc căng trương lực
- Triệu chứng âm tính (ví dụ: cảm xúc cùn mòn, nghèo nàn ngôn ngữ)
Ngoài ra, phải có suy giảm chức năng xã hội hoặc nghề nghiệp đáng kể.
2.2. Đánh giá lâm sàng
- Khai thác tiền sử bệnh và gia đình
- Đánh giá triệu chứng dương tính và âm tính
- Sử dụng các thang đánh giá: PANSS (Positive and Negative Syndrome Scale), BPRS (Brief Psychiatric Rating Scale)
2.3. Cận lâm sàng
- Xét nghiệm máu cơ bản
- Chức năng tuyến giáp
- Độc chất trong máu và nước tiểu
- MRI não để loại trừ các nguyên nhân thực thể
- EEG nếu nghi ngờ động kinh
2.4. Chẩn đoán phân biệt
- Rối loạn lưỡng cực
- Trầm cảm có triệu chứng loạn thần
- Rối loạn nhân cách
- Rối loạn do sử dụng chất
- Bệnh lý thần kinh (ví dụ: u não, động kinh thùy thái dương)
3. Điều trị
3.1. Nguyên tắc điều trị
- Điều trị toàn diện, kết hợp thuốc và các biện pháp tâm lý xã hội
- Điều trị sớm và liên tục
- Giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc
- Hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng
BÌNH LUẬN